پسته آمریکایی ۱۰ دلار؛ ایرانی ۵ دلار مهدی سیف‌الدینی دبیر خانه کشاورز استان کرمان

نرخ فروش پسته هم امسال دوبرابر شده است. مهدی سیف‌الدینی دبیر خانه کشاورز استان کرمان درباره نرخ فروش پسته امسال به «دنیای اقتصاد» می‌گوید قیمت مدنظر کشاورزان بسته به نوع پسته بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است در حالی که پارسال ۱۰۰ هزار تومان بود. به گفته این فعال حوزه کشاورزی «مصرف پسته در بازار داخلی بیشتر از ۶۰ درصد کمتر شده است و این موضوع باعث شده دپوی پسته کشاورزان زیاد شود.» سیف‌‌الدینی می‌گوید محصول بازار داخلی بسیار مرغوب‌تر از محصول صادراتی است: «تقاضای بازار داخلی به سمت پسته‌های درشت و به اصطلاح خندان است اما پسته صادراتی محصول دست چندم است و این یکی از دلایلی است که قیمت پسته در بازار داخلی زیاد است.»

به گفته او نرخ فروش پسته در بازارهای جهانی حدود ۱۰ دلار است که با احتساب دلار ۳۰ هزار تومانی ۳۰۰ هزار تومان می‌شود: «این در حالی است که مرغوبیت پسته بازار داخلی بهتر است، به بیانی دیگر پسته مرغوب داخلی ۵۰ هزار تومان کمتر از قیمت صادراتی آن است. با این حال به سبب کاهش قدرت خرید مردم مصرف پسته در بازار داخلی ۶۰درصد کاهش داشته است. ناگفته نماند شیوع کرونا تاثیر قابل توجهی روی فروش پسته گذاشت چراکه با تعطیلی مراسم‌ها روبه‌رو بودیم.» سیف‌الدینی پیش‌بینی می‌کند پسته امسال با نرخ کیلویی ۲۵۰ هزار تومان به دست مصرف‌کننده برسد.  سیف‌الدینی یکی از دلایل گرانی پسته را نبود زنجیره تولید در بازار داخلی می‌داند: «متاسفانه زنجیره تولید ناقص است و کشاورز یا تولیدکننده نمی‌تواند به راحتی با مصرف‌کننده در ارتباط باشد. دلال‌ها این حلقه مفقوده را پر می‌کنند و سود اصلی را هم همین دلال‌ها می‌برند. کشاورز باید تولید خود را با هزینه‌های بالا ادامه بدهد و سود محصولات کشاورزان تنها ۵ درصد است. درحالی که دلال و واسطه بدون هیچ هزینه‌ای با افزایش ۲۰ تا ۴۰ درصدی قیمت خرید کشاورز محصول را به مصرف‌کننده می‌فروشند. در این میان هم کشاورز ضرر کرده است و هم مصرف‌کننده.»

 مواد اولیه

نقطه اشتراک در گرانی این محصول صادراتی استراتژیک بالا رفتن قیمت مواد اولیه است. یکی از کشاورزان می‌گوید: «تنها چیزی که بیشتر نشده دستمزد کارگران است. از هزینه برق و اجاره بها تا قیمت خرید مواد اولیه همگی سه برابر شده است، نرخ محصول هم به همین مولفه‌ها بستگی دارد.» در محصولاتی مثل زعفران و پسته نرخ موادی همچون سم و کود باعث شده قیمت تمام شده آنها بالا برود. از پارسال که کود و سم از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی خط خوردند منبع تامین ارز به سامانه‌های نیما و سما منتقل شد و همین امر دلیل افزایش قیمت چند برابری این مواد شد. به گفته کشاورزان سمی که با نرخ دولتی ۳۰ هزار تومان فروخته می‌شد به ۲۵۰هزار تومان رسیده و کود ۵۰ هزار تومانی نزدیک به ۵۰۰هزار تومان به فروش می‌رسد. دلیل اصلی گرانی‌ کالاهای استراتژیکی مثل فرش، زعفران و پسته بالا رفتن هزینه‌های تولید است، امری که کار کشاورز و تولیدکننده را برای ادامه فعالیت سخت کرده است چراکه در کفه دیگر ترازو، یعنی کفه تقاضا، سقوط ارزش ریال و قدرت خرید مردم باعث شده که خریدوفروشی در بازارها صورت نگیرد؛ امری که هم تولیدکننده را متضرر کرده است و هم به سبب افزایش قیمت مصرف‌کننده را.

سرانه مصرف داخلی پسته چه میزان است؟

سرانه مصرف داخلی پسته ۲۵ تا ۳۰ هزار تن است که البته امسال با کاهش بیش از ۵۰ درصدی روبه‌رو شد و به ۱۰ تا ۱۵ هزار تن رسید. دلیل این کاهش مصرف گران شدن این محصول مهم کشاورزی و سقوط قدرت خرید مردم است. البته نباید از شیوع ویروس کرونا و کسادی بازار گذشت اما اگر مردم قدرت خریدش را داشتند بدون شک مصرف تا این میزان پایین نمی‌آمد چراکه یکی از خشکبارهای محبوب و مفید برای ایمنی بدن است. تخمین زده می‌شود که امسال نزدیک به ۱۸۰هزار تن پسته در کل کشور برداشت شود.

 باتوجه به کاهش صادرات به سبب بسته شدن مرزها و تحریم، چقدر پسته در انبارها دپو شده است؟

از برداشت سال گذشته ۲۰۰ هزار تن پسته خشک باقی‌مانده که بخش عمده‌ای از این محصول باید در بازار داخلی فروش می‌رفت که متاسفانه به دلایل فوق این اتفاق نیفتاد. به همین سبب انجمن پسته صادرات دپوی سال گذشته را در دستور کار خود قرار داده است.

 شرایط صادرات چگونه است؟

متاسفانه ما در حال از دست دادن جایگاه پسته در بازارهای جهانی هستیم و دلیل این موضوع هم شرایط سخت صادرات است. قوانینی که بانک مرکزی و دولت برای تامین ارز وضع کرده است باعث شده که صادرکنندگان فعالیت خود را به کمترین حد برسانند. وقتی با سیاست‌های دستوری جلو می‌رویم و فعال اقتصادی را مجبور به اجرای این دستورالعمل‌ها می‌کنیم نتیجه‌ای جز این حاصل نمی‌شود. پیش از اینکه بانک مرکزی صادرکنندگان را به تسلیم ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما و سما مجبور کند، این ارز به صرافی‌ها می‌‌رسید و این‌گونه نبود که به بازار ارز وارد نشود. اگر دولت صادرکننده را مجبور به تسلیم ارز در سامانه نیما و سما نکند ارز بیشتری به بازار وارد می‌شود اما دولت راه خودش را می‌رود. با توجه به قوانینی که صادرات را سخت کرده‌است پسته ایرانی در حال از دست دادن جایگاه خود در بازار جهانی است؛ جایگاهی که متاسفانه پسته آمریکایی آن را کسب کرد. اختلاف پسته ایرانی و آمریکایی تنها نیم‌دلار بود با این تفاوت که تقاضا برای پسته ما بیشتر بود؛ اما در حال حاضر علاوه بر اینکه تقاضا را از دست‌ داده‌ایم قیمت پسته آمریکایی به ۱۰ دلار و پسته ایرانی به ۵ دلار رسیده است. متاسفانه سیاست‌های کارشناسی نشده باعث شد پسته که یکی از کالاهای مهم صادرات غیرنفتی کشور است به شدت بی‌ارزش شود. آن‌هم با هزینه‌های گزاف تولید که باعث شده قیمت تمام‌شده بالاتر برود.

 گرانی چه موادی روی قیمت تمام‌شده تاثیر گذاشته است؟

موادی مثل کود و سم که پیش از این ارز دولتی دریافت می‌کردند و الان خیر؛ پنج برابر شده و هزینه دستمزد و حمل‌ونقل هم افزایش داشته است. دولت مواد اولیه را آزاد به ما می‌فروشد اما صادرات را آزاد نمی‌گذارد و باید طبق دستورالعمل او عمل کنیم.

منبع: دنیای اقتصاد